Suçlu: Pandemi
Maske, migren, zona ve karantina yorgunluğu: Pandeminin stresi çeşitli fiziksel rahatsızlıklarda kendini gösteriyor. Bu konudaki en son bulgu ise, kırık dişlerdeki artış. Stres, karantina sırasında dişlerde daha fazla çatlama ve kırılmaya neden oluyor. Ancak ruh sağlığınızı iyileştirmenin ve dişlerinizi kırılmalardan ve ameliyatlardan kurtarmanın yolları olduğunu unutmayın.
Farklı branşlarda uzman diş hekimleri, 2020 yılının Ağustos ve Eylül aylarında toplam hasta sayısı azalmasına rağmen, geçen yıla kıyasla iki kat daha fazla çatlak ve kırık diş tedavi ettiklerini söylüyorlar.
Aslında, dişleri daha kırılgan hale getiren Covid-19 değil, tüm bu olup bitenleri çevreleyen toplumdaki bireylerde oluşan, stres duygusu. İnsanlar istemsiz olarak dişlerini gıcırdatmaya (bruksizm) veya diş sıkmaya başlıyorlar. Diş dünyasında parafonksiyonel hareketler olarak belirtilen bu bilinçaltı, bireylerin kontrolü dışında oluşan bu durum, dolgulara veya dişlere yapılan protezlere zarar verip, dişlerin kırılmasına sebep olabiliyor.
Diş hekimine ne zaman danışılmalı?
Diş sıkma ve diş gıcırdatmanın belirtileri arasında ağrı, şişlik, hassasiyet ve kırık diş parçaları sayılabilir. Uyandığınızda yüzünüzün yan bölgelerinde ağrı meydana geliyorsa, geceleri dişlerinizi gıcırdatıyor ya da sıkıyor olabilirsiniz. Eğer dişlerinizi gıcırdatıyorsanız çoğu zaman sizinle ile birlikte uyuyan kişiler de bu sesleri duyduğu için durumdan haberdar olurlar. Ancak diş sıkıyorsanız böyle bir ses çıkmaz ve sizi uyaran olmaz. Bu belirtileri yaşıyorsanız, diş hekiminizi bir an önce – problem kötüleşmeden – aramak en iyisidir.
Stres gece ortaya çıkıyor
İçinde yaşadığımız şu günlerdeki, çatlamış ve kırılmış dişlerdeki artışın nedeni strestir ve stres genellikle geceleri, insanların dişlerini sıkmasına veya gıcırdatmasına neden olur.
Gündüz vakti tamamen bilinçli olduğunuz için, kendinizi gergin hissettiğinizde bunu kontrol edebilirsiniz. Ama uyku esnasında bu kontrol mekanizması ortadan kalkar. Kaslarda gevşemeye neden olan parasempatik aktivite çoğu zaman yoktur. Kasların kasılmasına neden olan bu etki, kontrolü ele geçirir ve kaslardaki gerginliğin bedelini dişler öder.
Diş gıcırdatma nasıl engellenir?
Düzenli olarak egzersiz, yoga, meditasyon, masaj ve akupunktur gibi aktivitelere katılmak zihninizi rahatlatır ve stresin etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir.
Bruksizm ve diş sıkma bazen diğer baş ve boyun kas ağrıları ile ilişkilidir. Bu nedenle ideal pozisyondaki bir omurga, sıkılmamış ve serbest bırakılmış bir çene son olarak düzgün bir duruş, kenetlenmeyi ve çene eklemlerinize ve dişlerinize gelen stresi önlemenin anahtarı olabilir.
Gün içinde çenenizi nasıl tuttuğunuza dair farkındalık geliştirmeye çalışın. Dişlerin sadece çiğnerken, konuşurken ve yutkunurken birbirine değmesi gerekir.
Bunun haricinde, özel yapım yastıklar ve boyun konumlandırıcılar kullanmak da uyurken çene ve boyun üzerindeki baskıyı ve stresi azaltabilir. Rafine şekerleri azaltmak, ağız hijyenini iyileştirmek, dişler üzerindeki gereksiz stresi önleyebilir.
Diş sıkmaya sebep olan kaslara yapılan masseter botoks uygulaması da diş sıkmayı ve dişler üzerindeki olumsuz etkilerini gidermekte kullanılan bir yöntemdir.
Bu şikayetlerde kullanılan en temel tedavilerden biri de, kas relaksasyon (rahatlatma) splinti olarak belirtilen, gece plaklarıdır. Bu plaklar genellikle geceleri kullanılır, sıkma ve gıcırdatma ile oluşan aşırı kuvvetlerin dişlere iletilmesini engelleyen yastık görevi görür. Kırılma ve çatlak gibi problemlerin önüne geçerek diş ve diş etlerini korur. Gece plakları aynı zamanda kas boyunu uzatarak, yüzde oluşan ağrıları engeller, eklem bölgesindeki basıncı azaltarak ağrı ve ses şikayetlerininde önüne geçer.
Tüm bunların yanında, yaş aldıkça dişlerimiz değişikliğe uğrar ve daha kırılgan hale gelir ve nihayetinde çatlaklara ve kırılmalara karşı hassaslaşır.
Genç ve sağlıklı iken dişlerimize özenli bir şekilde bakmamız için bu önemli bir sebeptir çünkü yaşlandıkça iyi bir sindirim ve nihayetinde iyi bir sağlık için yiyeceklerimizi iyi çiğneyebilmemiz daha da önemli hale gelir.
Diş Eti Hastalıkları Uzmanı
Prof. Dr. Ülkü NOYAN
BAHÇEŞEHİR ORTODONTİ